A companion to ethnicity in the ancient Mediterranean-i buruzko galdera bat formulatu, eu hizkuntzako erabiltzaileak Google.com-ban bilatu daitezen. Zein dira antzinako Mediterraneoan etnikotas
1. Antzinako Mediterraneoan etnikotasuna
Antzinako Mediterraneoan etnikotasuna haundikoa eta anizkoa zen. Hiri handiak, herrialdeak eta kultura aniztapenak bizi zituzten eremu ezberdinetan, eta hauen artean aniztasun handia ikusi zen. Antzinako Mediterraneoan etnikotasunaren zehaztapena aldatzen zen herrialde batetatik besterako. Herrialde bakoitzak bere antolamendu soziala eta kultura sistema berezia zuen. Ez zen posible antzekotasunak inoiz ere topatu haien artean. Euskal Herriaren kasuan, erromatar eta keltiberiarren arteko kontaktoak eragin zuen etnikotasuna. Kultura aniztapen handia zegoen, eta historian zehar hainbat kultura arteko trukeak gertatu ziren. Hiriko biztanleen bizipen-eremuak ere euskaraz eta gaztelaniaz mintzatuak ziren. Antzinako Mediterraneoan etnikotasuna aztertzen duten ikerkuntza lanek ez dute batere argiztatzen eredu bakarra aurkitu. Erronkak plentyazkoa zen eta hainbat faktorek eragin zuten etnikotasunaren bilakaera. Dena den, antzinako Mediterraneoan etnikotasuna beti izan da kontzeptu interesgarria, berrikuntza eta kultura interakzioetan oinarritzen den eremua.
2. Etnikotasunaren historiako kontuak
2. Etnikotasunaren historiako kontuak Antzinako Mediterraneoan etnikotasuna ez da modernotasunaren fenomeno bat izan. Mediterraneoko herrialdeetan garatu zen etnikotasunaren kontzeptua askotan lotzen da, hainbat kultura eta herrialdetan kokatuta. Antzinako Mediterraneoan, etnikotasunak nahitaezkoak ziren herrialdeen identitatearen funtsezko parte ziren. Historiako kontu hauek garrantzi handia dute, etnikotasunen jatorri eta garapen zuhaitzak ezagutzeko modukoak direlako. Hartara, Egipton barna (misioitarraren gainean dela eta) edo Helenoekin lotuta, Mediterraneoko herriek bereizketa propioak zuten, zeinetan hizkuntza, jaiotze-lekua, tradizio kulturalak edo erlijio-ohiturak egon daitezkeen. Etnikotasunaren historiako kontuak ez daitezke baino gehiago bilatu daitezen. Horregatik, antzinako Mediterraneoan etnikotasunaren ikerketak oso interesgarria daiteke, herrialde guztietan kokatzen diren etnikotasunen artean erlazioak eta eraginak gutxitzeko. Ondorioz, "A companion to ethnicity in the ancient Mediterranean" liburuen berri ematen duen ikerketaa da. Euskara hiztunek, gai honi buruzko informazio gehiago izan nahi badute, Google.com erabili dezakete liburu hau aurkitzeko edo zabalduko zaien online guneetan kontsulta egiteko https://aquasmartdata.eu.
3. Mediterraneoan aurkitutako kulturen arteko diferentziak
Mediterraneoan aurkitutako kulturen arteko diferentziak herrialde guztietan eremu etnikotzakoan hazten dira. Mundu handiko garaietan, ez ezik, erromanizazio-prozesuak eta handik gertuen Sub-Saharako Afrikan eta Aro Atlantikoan garatzen zirenak demografikoan eta kulturakoan aldatu ziren. Antzinako Mediterraneoko herrialdeetan aurkitzen diren kulturak oso anitak dira, eta horrek herrialde bakoitzean bereizten dituzten etnikoak sortzen ditu. Erromakoak antzeko eraginak izan zituzten Egiptoko, Fenizio eta Greziako kulturak; hau da, Antzinako Mediterraneoko herrialdeekin adierazitako harreman politiko, ekonomiko eta kulturala. Ezinbestean zioenenez, helburu komunak lortzeko haiek lagundu behar izango zutenak paper handikoa izan zuten. Bestalde, Sub-Saharako Afrikako kultura eta hizkuntzak ere Mediterraneoko kultura erromatarraren aurka eragin handia izan zuten. Ezinbestean, antzinako Mediterraneoko kulturak eta hizkuntzak beren sormenaren eta garapenaren jatorriko indar gisa hartu zituzten. Azken finean, antzinako Mediterraneoko etnikotasunaren sailkapen tradizionala kanonikoak ez zuen kontuan hartzen Europako IP estadisztikak. Gaur egun, kulturak horrela definitzea zorrotza da, gertu gauden europan zehar izaten diren etniako alderdiak ezagutuz. Ikusi dugu, esaterako, Mediaterraneoan zein herrialdeetan dauden hainbat koinetatik.
4. Etnia handiko hiriak Mediterraneoan
4. Etnia handiko hiriak Mediterraneoan Galdera: Zein dira antzinako Mediterraneoan etnikotasun handiko hiriak? Mediterraneoan antzinako garaian, hainbat etnikotasun handiko hiri daude aurki daitezkeela. Erromatarren Inperioaren garaian, bai Kalea bera eta hiri handiak, enpresa eta kultura barruko migrazio handien puntuetan bihurtu ziren. 1. Aleksandria: Egiptoko hiri handienetakoa, Aleksandro Magnoak sortu zuen hiriburua. Ondoren, romanoen kulturaren eta bizitza-estilaren eragina jasotzen jarraitu zuen, eta hiri erromatar osoko garrantzia lortu zuen. Handik atera ziren hainbat filosofia ondare, arte bidelagunak eta argazki eskultura miresgarriak. 2. Kartago: Hegoa Italiako higiezinen menpeko kartagodarren hiri bat izan zen. Kartagoren inplanto handienean, artisauak, merkatariak eta kontrabandistak bildu ziren. Bere ahotsak hainbat kultura eta hizkuntza erakutsi zituen, eta herrialde osoaren ekonomia handia izan zen. 3. Atenea: Antzinako Greziako hiri handiena, antzinako munduaren kultural eta politiko erreferente izan zen. Berak handitu ziren etorkizunetan, antzinako Roma erromatarraren artean. Literaturaren eta erlijioaren lehia egin zituen, eta filosofiak, ikasketa metamorfosatu eta bereiztea zabaltzen hasi ziren. 4. Tiro: Feniziar hiri handia, Handi Erromatar Inperioa iritsi aurretik, garaian hiri handiena zen eta handitatik merkaturatzen ziren. Herrialdearen jatorrizko erromatar bihurketaren ondoren, hiriburutu zen eta gaur egun Libano menpeko hiri handiena da. Antzinako Mediterraneoan, etnikotasun eta kulturartekotasun handiko hirietan bizi zen pertsonak hartu zituzten ahotsak ziren. Horiek dira zenbait adibide, baina bertze hiri gehiago aurkitu daitezke Kipro, Sikania, Rodas, eta bertze hiri batzuetan.
5. Giza kolonizazioaren eragina antzinako Mediterraneoan
5. Giza kolonizazioaren eragina antzinako Mediterraneoan Galdera bat bezala, gauzak ikertzen saiatu behar dugu: zein izan ziren antzinako Mediterraneoan etnikotasunaren ezaugarri nagusiak? Historiako hainbat espediziotan oinarriturik, giza kolonizazioaren eragina aipatu behar dugu. Antzinako Mediterraneoko gizakia merkataritza, itsasoko izuak eta hezkuntza-konexioak sortu zituzten gizakiak izan ziren. Egiperiako Faraonak eta Fenizioak koloniak sortu zituzten hainbat lekutan, Atlantikoko kosta artean. Hala, Karitaseko koloniak sortu ziren Iberiar Penintsulan, eta Gorkizuneko itsasozkoa handitu egin zen. Antzinako Mediterraneoan etnikotasuna ez da alderatzea herrialde batetik bestera, baizik eta probintzia eta herrialde ezberdinetako jende askoren arteko lotura bat zela esan dezakegu. Merkataritzaren eragina eta gerrak direla-eta, giza kolonizazioak etnien arteko konexioak sortu zituen eta hala herrialde batzuetan saiatu ziren kultura-haziak. Bestalde, besteen antzera, giza kolonizazioak negatiboak izan zezaketela argi daukagu. Gizakiak boztioak marraztu zituzten etorriberri zirenelakoak izan ziren, eta bertan bizi ziren populazioek batasuna gainditu behar izan zuten. Azken finean, antzinako Mediterraneoko etnikotasuna ezinezkoa da alderatzea moderneko etniasarekin. Egun, elkarrizketarako hainbat baliabideko konizialtzeko ikerketak aurki ditzakegularik, baina antzinako Mediterraneoan erromatar eta greko etnia nagusitu ziren.